Dầu gốc và phân loại dầu gốc

Dầu gốc, hay còn gọi là Base oil, là thành phần chính cấu tạo nên dầu nhớt, chiếm tỷ lệ từ 70% đến 90% khối lượng. Dầu gốc được sản xuất từ dầu thô qua quá trình chưng cất và tinh chế.

Có 3 loại dầu gốc chính:

Dầu gốc khoáng (Mineral oil): Được sản xuất trực tiếp từ dầu thô, có giá thành rẻ nhất nhưng hiệu suất thấp nhất.
Dầu gốc bán tổng hợp (Semi-synthetic oil): Là hỗn hợp của dầu gốc khoáng và dầu gốc tổng hợp, có giá thành cao hơn dầu gốc khoáng nhưng hiệu suất tốt hơn.
Dầu gốc tổng hợp (Synthetic oil): Được sản xuất bằng phương pháp tổng hợp hóa học, có giá thành cao nhất nhưng hiệu suất tốt nhất.

Phân loại dầu gốc :

Hiện nay cách phân loại dầu gốc được dùng phổ biến nhất là phân loại theo API (viện dầu mỏ Hòa Kỳ): nhóm I, II, III, IV, V.
Dầu gốc nhóm I :
Thập niên 30 của thế kỷ XX, công nghệ sản xuất dầu gốc bằng công nghệ trích ly bằng dung môi ra đời đóng vai trò quan trọng và là nền tản cho sự phát triển của công nghiệp sản xuất dầu gốc sau này. Công nghệ sản xuất này đã được cải tiến rất nhiều sau này nhưng vẫn dựa chủ yếu vào sự trích ly aromatic và sáp bằng dung môi và làm sạch lần cuối bằng hydro. Sản phẩm cho ra có tính chất: độ tinh khiết <90%, hàm lượng S >0,03%, chỉ số độ nhớt <120 và hàm lượng S không đạt hầu hết các tiêu chuẩn hiện nay. Sản phẩm chỉ còn sử dụng trong các dầu công nghiệp nhưng tính chất kém và tuổi thọ ngắn hơn so với dầu gốc nhóm 2 .

Dầu gốc nhóm II
Dầu gốc nhóm II cơ bản sử dụng công nghệ Hydro-processing.

Công nghệ này dùng hydro để bẻ gãy mạch, no hóa mạch và loại bỏ các dị nguyên tố như S, N, O… Sản phẩm cho ra có tính chất: độ tinh khiết >90%, hàm lượng S <0,03%, chỉ số độ nhớt <120. Như vậy, độ tinh khiết của dầu nhóm II tương đối tốt tùy thuộc vào công nghệ sản xuất và cần cải thiện chỉ số độ nhớt (dùng phụ gia) khi sử dụng.

Dầu gốc nhóm III
Dầu gốc nhóm III cơ bản sử dụng công nghệ Hyd-roprocessing và cả Hydroisomerization.
Công nghệ này cơ bản là dùng hydro để bẻ gãy mạch (Hydrocracking), no hóa, loại bỏ các dị nguyên tố N, S, O, P…(Hydrotreating) và sắp xếp lại mạch carbon (Hydroisomerization). Sản phẩm của công nghệ này có độ tinh khiết rất cao, có thể tới 99,99%, VI từ hơn 120 ÷ 145, hàm lượng S rất nhỏ < 0,01%, độ bay hơi thấp.
Dầu gốc nhóm III có chất lượng rất cao tùy vào công nghệ sản xuất của mỗi hãng. Gần đây, người ta đã xếp dầu nhóm III là dầu bán tổng hợp hoặc dầu tổng hợp bởi đặc điểm sản xuất và chất lượng của nó.

Dầu gốc nhóm IV
Dầu gốc nhóm IV là dầu tổng hợp PAO (PolyAlphaOlefine) được tạo thành từ các phản ứng hóa học, tạo thành sản phẩm có các cấu tử đồng đều theo yêu cầu đã cài đặt trước. Sản phẩm thu được có tính chất: tinh khiết 100%, không chứa S, chỉ số độ nhớt ngang bằng với dầu nhóm III. Dầu PAO đáp ứng được các yêu cầu khắc khe trong bôi trơn, nhất là trong các điều kiện khắt nghiệt và yêu cầu thời gian làm việc lâu dài.
Dầu gốc nhóm V
Dầu gốc nhóm V bao gồm dầu từ động thực vật, dầu tổng hợp (trừ dầu PAO) như dầu PIB (PolyIsoButene), AlkylAromatic, Ester, PAG, Silicone… Các sản phẩm đa dạng về tính chất phù hợp với các ứng dụng khác nhau.

Các ưu điểm của dầu gốc :

1. Khả năng bôi trơn: Dầu gốc có khả năng bôi trơn tốt, giúp giảm ma sát giữa các chi tiết động cơ, từ đó tăng hiệu suất hoạt động và tuổi thọ của động cơ.

2. Khả năng làm mát: Dầu gốc giúp hấp thụ nhiệt sinh ra trong quá trình hoạt động của động cơ và truyền ra môi trường xung quanh, giúp làm mát động cơ hiệu quả.

3. Khả năng chống gỉ sét: Dầu gốc tạo ra một lớp màng bảo vệ trên bề mặt kim loại, giúp ngăn ngừa sự hình thành gỉ sét và ăn mòn.

4. Khả năng chống bụi bẩn: Dầu gốc giúp giữ bụi bẩn và các chất bẩn khác trong hệ thống bôi trơn, ngăn chặn chúng xâm nhập vào động cơ và gây hư hỏng.

5. Khả năng chịu nhiệt: Dầu gốc có khả năng chịu nhiệt tốt, giúp duy trì độ nhớt và hiệu quả bôi trơn trong điều kiện nhiệt độ cao.

6. Khả năng chống oxy hóa: Dầu gốc có khả năng chống oxy hóa tốt, giúp ngăn ngừa sự phân hủy của dầu và hình thành cặn bẩn trong động cơ.

7. Khả năng truyền lực: Dầu gốc có khả năng truyền lực tốt, giúp truyền lực từ động cơ đến các bộ phận khác trong hệ thống truyền động.

Ngoài những ưu điểm trên, dầu gốc còn có một số ưu điểm khác như: